De Rente in een kritieke periode

Publicatiedatum: 2 december 2011

Het is al te gemakkelijk om te stellen dat de speculanten nu ook al de rente in de sterke Eurolanden opstuwen.
De rente volgt zijn eigen weg. Tijdelijke krachten in de markt kunnen hooguit een hobbel opwerpen of een trigger zijn. Sinds 1987, het jaar waarin voor het eerst een index van het gemiddelde effectieve rendementDe uiteindelijke opbrengst van een belegging. Bij aandelen bestaat het uit het dividend vermeerderd of verminderd met het koers-resultaat. Copyright Vladeracken op 10-jarige Staatsleningen van de Nederlandse Staat werd gepubliceerd, is dit rendementDe uiteindelijke opbrengst van een belegging. Bij aandelen bestaat het uit het dividend vermeerderd of verminderd met het koers-resultaat. Copyright Vladeracken aan het dalen. En het kwam toen al van hogere niveaus. Eind jaren ’70 heeft de Nederlandse overheid zelfs een 10-jarige lening uitgegeven met een rente van 12,75%. De daling voltrok zich binnen een dalend kanaal, hetwelk wij u in figuur 1, waarin wij de maandkoersen hebben opgenomen, laten zien.

Figuur 1

Lange termijn bodem

Op het einde van 2006 brak de rente uit het kanaal omhoog en sindsdien beweegt de rente zich schoksgewijs langs de bovenkant van het kanaal omlaag. Op dit moment is er een bodempatroon in de maak misschien in de vorm van een dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken. De bevestiging van een bodempatroon in wording (hoe dit er straks ook zal blijken uit te zien) vindt men in de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken die positief divergeert. Met andere woorden, wij staan aan de vooravond van een periode van stijgende rentes (Kondratieff zou zeggen dat het tijd wordt voor een fase van 22 jaar van stijgende rentes). Wij gaan er vanuit, dat deze komende rentestijging onderdeel zal zijn van een komende herstelperiode van de (wereld) economie en een langzaam oplopende inflatie. Want het moge dan zo zijn dat lage rentes in  principe goed zijn voor de economie,  de (te) lage rente heeft er ook voor gezorgd dat de economie ontspoorde.

Convergentie

Daarnaast vermoeden wij dat de huidige stijging ook zijn oorsprong vindt in het fenomeen van “convergentie”. In de jaren voordat de € geïntroduceerd werd lag het renteniveau in de zuidelijke landen doorgaans hoger dan in landen als Duitsland en Nederland. Toen de € als gezamenlijke munt werd ingevoerd leidde dat ertoe dat de rentes van de zuidelijke landen zoals Griekenland zijn gaan dalen terwijl het rentepeil in Nederland, in relatieve zin, juist opliep. Dit fenomeen heet “convergentie. Maar in de afgelopen jaren is het proces weer omgedraaid. Griekenland kwam in de problemen en het renteverschil tussen de noordelijke “gezondere” landen en de zuidelijke perifere landen liep weer op. Maar wanneer Europa haar kredietprobleem uiteindelijk gaat oplossen (en het ziet er wel naar uit dat wij dichter en dichter bij een oplossing komen) zal dit verschil weer kleiner worden. Immers, een deel van het zuidelijke risico komt dan weer bij de noordelijke landen te liggen. Hun risicopremieExtra rendementDe uiteindelijke opbrengst van een belegging. Bij aandelen bestaat het uit het dividend vermeerderd of verminderd met het koers-resultaat. Copyright Vladeracken op een obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken of een aandeel omdat het risico groter wordt geacht dan normaal. Copyright Vladeracken gaat dan omhoog terwijl dat van de zuidelijke landen weer daalt.

De korte termijn

In Figuur 2 vindt u de daggrafiek.

Figuur 2

Zoals u kunt zien heeft zich de afgelopen 4 maanden een dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken patroon gevormd. Door de uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken door de neklijnSteun of weerstandsniveau onder andere in een Kop & Schouder patroon. De neklijn verbindt de toppen of bodems van het patroon afhankelijk van het feit of het een top- of bodemformatie is. Copyright Vladeracken op het 2,6% niveau werd dit patroon vorige week afgemaakt. In eerste instantie divergeerde de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken daaronder positief, maar bij de uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken door de neklijnSteun of weerstandsniveau onder andere in een Kop & Schouder patroon. De neklijn verbindt de toppen of bodems van het patroon afhankelijk van het feit of het een top- of bodemformatie is. Copyright Vladeracken werd de hogere top niet meer bevestigd. Dit wijst erop dat er nog een pull backEen koerspatroon dat kan ontstaan na een koersuitbraak. Koersen hebben vaak de neiging om terug te keren naar het punt van uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken en pas daarna wordt de trendDe richting van de markt. Een opwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van hogere bodems en hogere toppen. Een neerwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van lagere bodems en lagere toppen. Copyright Vladeracken begonnen die in eerste instantie door de uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken werd ingezet. Copyright Vladeracken zal volgen. Beleggers die gebruik willen maken van een stijgende rente door daarop long te gaan, zullen dus nog alle kansen krijgen. Het doel van de uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken uit het dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken patroon kan berekend worden op 3%.

De weekkoersen

In figuur 3 vindt u de weekkoersen

Figuur 3

U ziet het hierboven genoemde dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken patroon ook in deze weekgrafiek terug, maar u ziet hier nog iets anders. In September 2010 werd er ook een bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken gevormd (op 2,29%). De laatst gevormde bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken kwam op 2,12%. Tussen deze beide bodems in ligt er een top op 3,76%. Over deze top kan men een horizontale lijn trekken (B) en deze lijn zou straks kunnen gaan fungeren als de neklijnSteun of weerstandsniveau onder andere in een Kop & Schouder patroon. De neklijn verbindt de toppen of bodems van het patroon afhankelijk van het feit of het een top- of bodemformatie is. Copyright Vladeracken van een veel groter dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken patroon. Hiervan kan ook een doel berekend worden en dat zal liggen rondom 5% en daar ligt zoals wij in figuur 1 konden laten zien een weerstandKoersniveau waaronder koersen de neiging hebben om na een stijging te stabiliseren. Copyright Vladeracken op het niveau van de daaraan voorafgaande top (lijn A) Er is echter geen duidelijk bewijs dat er zich een dubbele bodemTwee op elkaar volgende dieptepunten in de koersontwikkeling die min of meer op gelijk niveau liggen. Vaak betreft het een trendomkeer. Copyright Vladeracken gaat vormen. De precieze weg die de rente zal gaan volgen in de komende jaren (want in die termen moet u denken) is nog ongewis. Er kan even goed een omgekeerde Head & Shoulder gevormd worden (hetgeen betekenen zou dat wij onderweg nog met een forse rentedaling te maken gaan krijgen, die echter boven 2,12% zal blijven), maar de algemene lijn die wij hierboven uiteengezet hebben zal hetzelfde blijven. De rente zal stijgende zijn en de doelstellingen zijn berekend op 3,7% en 5%. De indicatoren, in dit geval tonen wij de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken, bevestigen het door ons geschetste scenario met een positieve divergentieEen situatie waarbij een koersbeweging van een aandeel of van een index niet bevestigd wordt door het koersverloop van een indicator of van een andere index. Het is een vroege indicatie voor een mogelijke trendomkeer. Copyright Vladeracken.

Overige Rentes

De lange termijn rente (de 30-jarige) is eveneens stijgende, maar de kortere termijn rentes zoals de Euribor, de 2-jaars, de 3-jaars rente laten nog geen duidelijke stijging zien. Dit betekent dat de Yieldcurve in Nederland zich verbetert en zoals bekend, is een positieve Yieldcurve een duidelijk signaal voor een goede economische gang van zaken. Het is dus niet alles kommer en kwel dat de wereld ons dezer dagen biedt. Er is hooguit nog wat tijd nodig voordat we dit gaan merken.

De Rente in de Verenigde Staten

Ook in de Verenigde Staten lijkt de rente op de 10-jaars Treasury aan het draaien te zijn. Het proces is (nog) niet zo duidelijk als in Nederland, maar de draai lijkt zich ingezet te hebben. Dit gebeurt dan ondanks het Twist-programma dat er op gericht is om de langer lopende rente (de 10-jaars rente) te doen dalen. Bovendien is in de V.S. de 30-jarige rente niet alleen ook aan het draaien, maar daar is de rente in de voorbije maanden niet meer onder het dieptepunt van een jaar geleden gezakt. Hier is dus zelfs al sprake van een hogere bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken!

Conclusie

Het ziet naar uit dat de tijden van een (te) lage rente achter ons komen te liggen. De signalen zijn allemaal nog pril, maar zij zijn er wel. In eerste instantie is een stijgende rente goed voor de economie. Voor niets gaat de zon op. Maar een markt die niet meer betaalt voor geleverde diensten is gedoemd om in problemen te komen.
In een later stadium zal de economie de last van een stijgend rente wel gaan voelen, maar zover zijn wij nog niet. Op dit moment is het wachten op een verdere stijging van de rente en een  reactieEen daling van de koersen met 5% of meer maar minder dan 10%. Copyright Vladeracken van de markt daarop. Dit zou in een half jaar bekeken kunnen zijn.

Post Scriptum

Wij worden erop gewezen dat de terminologie die wij gebruiken niet altijd bij alle lezers bekend is. Wij verwijzen u naar onze site vermogensbeheer www.vermogensbeheer.co waarop u een zeer uitgebreide woordenlijst vindt onder het hoofd ABC.

Den Haag, 2 december 2011
Gijsbrecht K. van Dommelen
Vladeracken Vermogensbeheer

Disclaimer
De auteur is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Vladeracken BV, een vermogensbeheerder met vergunning van de AFM. Dit stuk is geen beleggingsadvies. Wie conform bovenstaande ideeën belegt of wenst te beleggen doet dat voor eigen rekening en risico. In dit kader wijzen de auteur en Vladeracken BV alle verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit stuk van de hand.